"Το Περί μεγεθών και αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης του Aριστάρχου"
Το έργο του Αριστάρχου του Σαμίου "Περί μεγεθών και αποστημάτων 'Ηλίου και Σελήνης" είναι ένα από τα ελάχιστα έργα των Αρχαίων Ελλήνων Μαθηματικών - Αστρονόμων που σώθηκαν. Αποτελεί δε ένα από τα πρώτα μνημεία της εφαρμογής των μαθηματικών σε επιστημονική μελέτη. Η έκδοση αυτή της πραγματείας του Αριστάρχου είναι η δεύτερη που γίνεται στην νεώτερη Ελλάδα. Η πρώτη (με μορφή φυλλαδίου) έγινε το 1980 από τον αείμνηστο μελετητή των Αρχαίων Ελληνικών μαθηματικών Ευάγγελο Σταμάτη και πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της 2.300ης επετείου από τη γέννηση του μεγάλου αυτού Έλληνα μαθηματικού και αστρονόμου (320 - 240 περίπου π.Χ.).
Όπως θα διαπιστώσει ο μελετητής η γλώσσα της πραγματείας είναι παρόμοια μ' αυτή των "Στοιχείων" του Ευκλείδου, ακολουθείται δε η γνωστή ορολογία των Αρχαίων Ελληνικών μαθηματικών.
Το Αρχαίο Ελληνικό κείμενο της εκδόσεως αυτής προέρχεται από τη γαλλική έκδοση του Comte de Fortia d' Urban (Paris 1810) δεδομένου ότι θεωρείται από τις πιο έγκυρες. Έγινε όμως η απαραίτητη σύγκριση με το αντίστοιχο κείμενο που περιέχεται στις εκδόσεις των Ernest Nizze (Stralsund 1856) και Thomas Heath (Oxford 1913)1.
Η μεταγραφή του έργου στηρίχθηκε αποκλειστικά στο αρχαίο ελληνικό κείμενο και παρουσιάζεται με τον ευρύτερο δυνατό μαθηματικό συμβολισμό. Οι διάφοροι δε σχολιασμοί και επεξηγήσεις δίνονται με μορφή υποσημειώσεων.
Καταβλήθηκε προσπάθεια να συλλεχθούν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για το μεγάλο μαθηματικό και αστρονόμο Αρίσταρχο και το έργο του.
- Θεωρήθηκε απαραίτητο, για τη διευκόλυνση των μελετητών, να περιληφθούν πριν από το κείμενο τα επόμενα επτά παραρτήματα:α) Η ζωή και το έργο του Αριστάρχου.
β) Εισαγωγή στην πραγματεία που παρουσιάζεται.
γ) Τα σχετικά σχόλια του Πάππου.
δ) Το ιστορικό των διαφόρων εκδόσεων.
ε) Οι μαθηματικές σχέσεις και προτάσεις που περιέχονται στο έργο.
στ) Τα όργανα των αρχαίων Ελλήνων αστρονόμων.
ζ) Η αστρονομική ορολογία των Αρχαίων Ελλήνων.
Ο υπογράφων αισθάνεται ιδιαίτερα υπερήφανος, διότι ύστερα από 2.280 περίπου χρόνια επανεκδίδεται σε μια ολοκληρωμένη μορφή η θαυμάσια αυτή πραγματεία του Αριστάρχου.
Εκφράζονται θερμές ευχαριστίες στη μαθηματικό Ρούλα Σπανδάγου, τις οικονομολόγους Νίκη Σπανδάγου και Δέσποινα Τραυλού και την αρχαιολόγο Ηλέκτρα Ανδρεάδη για τη μεγάλη βοήθεια τους στην πραγματοποίηση αυτής της εκδόσεως.
Αθήναι
, Φεβρουάριος του 2001
Ευάγγελος Σπανδάγος
1 Ο τίτλος του βιβλίου του Heath είναι: "Aristarchus of Samos, The Ancient Copernicus, A History of Greek Astronomy to Aristarchus Together with Aristarchus's Treatise on The Sizes andDistances of the Sun and Moon, A New Greek Text with Translation and Notes" (Clarendon Press) Oxford 1913.