Σειρά I : "Αίθρα - Έργα Αρχαίων Ελλήνων Μαθηματικών και Αστρονόμων"

"Των Αράτου και Ευδόξου Φαινομένων εξηγήσεως του Ιππάρχου"

 

Από το πλούσιο συγγραφικό έργο του πατέρα της Αστρονομίας, Ιππάρχου σώζεται μόνο το "Των Αράτου και Ευδόξου φαινομένων εξηγήσεως βιβλία γ'". Πρόκειται για μια πραγματεία που αποτελείται από δύο κυρίως μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελεί ένα σχολιασμό των χαμένων έργων:

* Ευδόξου: "Φαινόμενα",

* Ευδόξου: "Ένοπτρον",

* Αττάλου του Ροδίου: "Σχόλια εις τον Άρατον"

και του αστρονομικού ποιήματος του Αράτου "Φαινόμενα".

Το δεύτερο μέρος αναφέρεται σε πληροφορίες σχετικά με τους αστερισμούς των δύο ημισφαιρίων της ουράνιας σφαίρας και της ζωδιακής ζώνης (ανατολές, δύσεις, μεσουρανήσεις, συνανατολές και συγκαταδύσεις). Αναφέρεται ακόμα στα 24 ωριαία διαστήματα τα οποία ορίζονται από τους 24 μεσημβρινούς.

Υπάρχει η άποψη ότι το έργο αυτό γράφτηκε από τον Ίππαρχο σε πολύ νεαρή ηλικία. Η άποψη όμως αυτή δεν ευσταθεί δεδομένου ότι η σε βάθος μελέτη του οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Ίππαρχος πρέπει να είχε πολλές τριγωνομετρικές γνώσεις για να φτάσει στα συμπεράσματα που αναφέρει.

Το αρχαίο ελληνικό κείμενο το οποίο περιέχεται στην έκδοση αυτή προέρχεται (με νέα ηλεκτρονική στοιχειοθεσία και ορθογραφική αποκατάσταση) από τον 19΄ τόμο της "Patrologia Graeca" του J. Migne (Paris 1857) και από την έκδοση του Carolus Manitius (Teubneri) Lipsiae 1894.

Το βιβλίο διαιρείται σε τρία κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο περιέχει πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Ιππάρχου και για τις διάφορες εκδόσεις του παρόντος έργου. Το δεύτερο κεφάλαιο περιέχει το αρχαίο ελληνικό κείμενο, ενώ το τρίτο περιέχει την απόδοση στη νεοελληνική με τις απαραίτητες διευκρινήσεις και σχόλια.

Ο υπογράφων αισθάνεται ιδιαίτερη χαρά διότι για πρώτη φορά εκδίδεται στη νεώτερη Ελλάδα έργο του μεγάλου Ιππάρχου. Η έκδοση αυτή δίνει τη δυνατότητα να παρουσιασθούν επίσης για πρώτη φορά παράγραφοι από χαμένα έργα του μεγάλου Ευδόξου και του πολύ αξιόλογου αστρονόμου Αττάλου του Ροδίου.

Θεωρήθηκε σκόπιμο κατά την απόδοση του κειμένου στη νεοελληνική να διατηρηθούν τα αρχαία ελληνικά ονόματα των αστερισμών και των αστέρων.

Εκφράζονται θερμές ευχαριστίες στην επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Μάρω Παπαθανασίου, στο μαθηματικό Παναγιώτη Δελώτη, στο φυσικό Αλέξανδρο Φουρίκη και στον Δρ μηχανικό Κωνσταντίνο Χατζηγιαννάκη για τη βοήθεια τους στην πραγματοποίηση της εκδόσεως αυτής.

Αθήναι, Ιούνιος του 2002

Ευάγγελος Σπανδάγος